De THTR nieuwsbrieven uit 2003

***

***

THTR nieuwsbrief nr. 81 maart 2003

Forschungszentrum Jülich onder vuur

Dit dubieuze onderzoekscentrum krijgt niet alleen publieke kritiek vanwege de controversiële ontwikkeling en steun voor de bouw van de THTR-variant Pebble Bed Modular Reactor (PBMR) voor Zuid-Afrika, ook onder een rood-groene regering. De 15 MW HTR van de Arbeitsgemeinschaft Versuchsreaktor (AVR) Jülich werd in 1988 stilgelegd en zorgt nu non-stop voor krantenkoppen en schandalen. De "Süddeutsche Zeitung" schreef op 15 februari 2 in haar nationale sectie:

“Het onopvallende gebouw heeft inmiddels geleid tot een ongekende kostenexplosie voor de federale overheid: Oorspronkelijk zou de reactortoren, die uiterlijk op een grote graansilo lijkt, voor 39 miljoen euro worden verzegeld. Maar nu loopt de rekening op tot ruim 200 miljoen euro zonder dat het radioactieve schroot veilig is verzegeld. Nu moet de bodemloze put volledig worden geëlimineerd. De begrotingscommissie van de Bondsdag heeft donderdag unaniem een ​​overeenkomst goedgekeurd die voorziet in de sloop van wat ooit het hart was van Jülichs nucleair onderzoek. Verwachte kosten: Nog eens 200 miljoen euro, de kosten voor de voormalige eindopslag niet meegerekend. (...)
Zeker is dat de grootste fout is gemaakt bij het stilleggen van de fabriek. Destijds keurde het federale ministerie van Onderzoek een contract met de AVR goed dat de haren van de auditors deed rijzen. De federale overheid verzekerde het bedrijf dat het bijna alle kosten zou dekken zonder een planning op te stellen. Daarna sleepten de vergunningen zich voort. Het duurde jaren voordat de documenten werden ingediend bij het verantwoordelijke ministerie van Energie van NRW. "De papieren kwamen in plakjes", zegt het ministerie. 'We hadden geen ervaring met dergelijk ontmantelingswerk',
de technisch directeur van AVR, Siegbert Storch, verdedigt zich. Daarnaast vroeg het ministerie herhaaldelijk om documenten en moest een deskundige worden vervangen. Het resultaat: 'Tot 1994 gebeurde er helemaal niets', zegt Storch.
Toch betaalde de AVR 100 medewerkers die jarenlang op de vergunningen hebben gewacht. 'Ik weet niet wat ze de eerste jaren allemaal deden' zegt Storch, die pas later bij de AVR kwam. (Misschien hebben ze onderzoek gedaan naar de THTR voor Zuid-Afrika; er zijn in die tijd nogal wat rapporten op de betreffende FZJ-website geschreven. - THTR-RB) Men kon alleen omgaan met 'recurring tests on the reactor system' en 'repair work '. De ruïnes kosten ongeveer 30 miljoen mark per jaar. 'Jaar na jaar zijn hier miljoenen mensen in stilte gedumpt zonder dat de federale overheid er merkbaar last van heeft', zegt een nucleair expert die ooit betrokken was bij de goedkeuring van het reactorzegel. Ook de toen verantwoordelijke onderzoeksminister Heinz Riesenhuber (CDU) geeft toe dat dit 'blijkbaar een ongelukkig contract' is. (...)
Nog later raakte de AVR verdwaald in de jungle van de nucleaire wetgeving. Toen in 1994 eindelijk de vergunning werd verleend en de splijtstofelementen van de reactor ter grootte van een tennisbal werden verzameld, bleek dat de FZJ helemaal geen vergunning had om deze te accepteren. De federale overheid moest dit allemaal in de gaten houden en betalen. "We hebben geen juridische opties tegen de kameraden", zegt het federale ministerie van Onderzoek. Deelnemende experts vermoeden dat de lange inactiviteit van de federale overheid geen toeval was. Het aanpakken van het probleem was helemaal niet wenselijk zolang het vertrouwen in de toekomst van kernenergie bestond.
Dit veranderde pas toen Rood-Groen in 1998 aan de macht kwam. Twee jaar later werd besloten de reactor volledig te ontmantelen. Het voornemen werd gevolgd door een langdurige strijd over wie het project moest betalen. De Federale Rekenkamer rekent nu op verdere kosten van 300 miljoen euro en NRW gaat zelfs uit van 400 tot 450 miljoen euro. Het enige dat duidelijk is, is dat het grootste deel van de kosten voor rekening van de federale overheid zal blijven komen. Berlijn en Düsseldorf waren het snel eens over een kostenverdeling van 70 naar 30, de voormalige exploitant AVR, een samenvoeging van 15 gemeentelijke nutsbedrijven, droeg in totaal 15 miljoen euro bij. De energiebedrijven zouden hebben geprofiteerd van het onderzoek en vervolgens de dure nucleaire ruïnes hebben overgedragen aan de federale overheid, aldus het ministerie van Onderzoek. Er is echter geen actie tegen de 15 gemeentelijke nutsbedrijven, waarvan sommige eigendom zijn van energiereuzen zoals RWE of EON.
De geschiedenis van de onderzoeksreactor zal geenszins eindigen met het sloopplan dat nu door de begrotingen is goedgekeurd. De experts van het federale Energiewerke Nord (EWN) hebben tot 2012 de tijd voor de ontmanteling. EWN-baas Dieter Rittscher beschouwt dit als 'een van de moeilijkste taken die we ooit hebben gehad'. "De reactor is absoluut uniek", zegt Rittscher. Zijn medewerkers kunnen verwachten dat radioactief stof en besmette machineonderdelen onder hoge stralingsbelasting uit de smalle en kromme kernreactor worden afgezogen. Het grootste probleem, de reactorkern, zal in Jülich blijven - als een lelijk souvenir. Een speciale kraan moet de 1700 ton wegende constructie uit het gebouw hijsen om deze in de buurt te kunnen ommuren. Na 40 tot 50 jaar zie je volgens Rittscher hoe je het stralende monster eindelijk aankunt."

Pas op 20 februari 2 ontvingen we het antwoord van de deelstaatregering van NRW op de kleine vraag van Rüdiger Sagel over het onderzoekscentrum Jülich en zijn nucleaire inzet voor Zuid-Afrika (zie THTR-RB 2003). Terwijl dit document al 80 dagen van tevoren in verschillende krantenkantoren rondging, was de deelstaatregering, als de triggerende vraagsteller, de laatste die ons informeerde en een paar regels toevoegde: "Aangezien een groot aantal bedrijven in de VS, Japan of Europa zijn mogelijke technologisch samenwerkende partners, uw verzoek om een ​​lijst van de huidige partners kon alleen door ESKOM zelf worden vervuld. Het ministerie van Wetenschap en Onderzoek heeft zelf geen informatie. De betrokken veiligheidsanalyses beantwoorden aan de wettelijke opdracht van het onderzoekscentrum. Ze zijn niet in tegenspraak met de wet over de ordelijke beëindiging van het gebruik van kernenergie, noch met de consensusovereenkomst met de energieleveranciers. Met name veiligheidsonderzoek mag niet worden belemmerd door het akkoord 'nucleaire uitfasering'."

Vorig jaar berichtte de Hessischer Rundfunk in haar programma “Belangrijkste cultuur!”: “Het is al jaren de grootste fusie op de Duitse krantenmarkt. De vermaarde Hessisch Niedersächsische Allgemeine (HNA) gaat naar de Ippen Group: naar een mediagroep met onder meer Münchner Merkur, tz en Offenbach Post. (...) Of de conservatieve uitgeverij Ippen ook de politieke koers van de sociaaldemocratische HNA zal veranderen (oplage: 230.000, THTR-RB) is nog helemaal open. Hij gaf onze verslaggever in ieder geval een voorproefje van zijn informatiebeleid en mentaliteit.... (...) Welke lijn zal Ippen besturen in Kassel? Ons interviewverzoek werd beantwoord met een catalogus van bizarre voorwaarden: een filmvergunning is alleen geldig voor zijn kantoor, niet voor de uitgever. Een bloemlezing van gedichten uitgegeven door Ippen - "Des Sommers laatste Rosen" - moet in het artikel worden vermeld, de vragen moeten vooraf grofweg worden vermeld. Ongewone eisen, 'het belangrijkste cultuur' accepteerde het toch. Ippen zei eerst tegen... en dan weer van."

Over veel onderwerpen heen was de gedetailleerde bezetting met geweldloze, directe acties en burgerlijke ongehoorzaamheid buitengewoon belangrijk, omdat voor ons als burgerinitiatief de steeds urgentere vraag rees hoe de THTR kon worden gestopt.

Na de acties van Mahatma Gandhi en de basisrevolutiebeweging ontstonden er overal in Duitsland groepen die 10% van hun elektriciteitsrekening bezuinigden zolang er met dit geld kerncentrales werden gebouwd of geëxploiteerd. Terwijl talloze mensen die weigerden elektriciteit te betalen deze daad van burgerlijke ongehoorzaamheid pleegden in het naburige Dortmund, waren er helaas maar heel weinig huishoudens in Hamm. Omdat de verantwoordelijke redacteur, Siegbert Künzel, een 'totaal bezwaar' was die niet alleen oorlogsdienst maar ook burgerdienst weigerde, lag het voor de hand om in dit tijdschrift meer aandacht te besteden aan oorlog en het leger. Dit gebeurde niet abstract, maar specifiek in relatie tot Hamm. Het ging over rampenbestrijding en oorlogsvoorbereidingen, mogelijke kernwapens bij Hamm en het doel van een kernwapenvrije zone. Verslagen over demonstraties, de mobiele vredestentoonstelling ‘Stilte voor Vrede’, of acties (‘Hoe kwam de duif bij de bunker?’) lieten als voorbeelden zien dat er lokaal veel gedaan kan worden tegen oorlog en geweld. Begin jaren tachtig werd ook de ‘Groene Hamer’ onderdeel van de nieuw gevormde, grote vredesbeweging.

Vanaf het begin werden rechtse bewegingen in de ecologische beweging besproken in de "Groene Hamer". Bijvoorbeeld over Herbert Gruhl, die een soort ecodictatuur propageerde. Via boekbesprekingen van de eco-anarchist Bookchin, verwijzingen naar boeken als "Waarom ga je naar de parlementen?", "Vrijheidssocialisme", "Direct Action" en herdrukken van het tijdschrift "Graswurzelrevolution" legde de redactie accenten die resulteerden in een versterkende van de actiegerichte burgerinitiatiefbeweging.

De pas in 1979 opgerichte Groenen lieten zich meermaals aan het woord via reportages en een interview. In sommige artikelen wees de redactie op de fundamentele verschillen tussen burgerinitiatieven en de partij "De Groenen". Ze ontdekte echter dat de politieke doelen qua inhoud voor beide fracties hetzelfde zijn - dat was toen nog! De manier waarop de Groenen politiek handelden werd al bekritiseerd door leden van de redactie: "De aanhangers van de Groenen beweren nog steeds dat zij de parlementaire arm zijn van de burgerinitiatieven. De samenwerking met de BI en de achterban van de Groenen is buitengewoon arm Ja, men kan de indruk krijgen dat de andere milieubeschermingsorganisaties alleen belangrijk zijn voor de Groene Partij voor zover ze een willekeurig uitbuitende kiezers vertegenwoordigen Welke impuls heeft de Groene Partij hier in Hamm gegeven om het milieubewustzijn bij de bevolking te vergroten? - Geen! Maar des te meer mensen hebben zich door nutteloze procentuele speculaties en cijferspelletjes laten afschrikken om zelfstandig in te grijpen waar er uitgangspunten zijn' (vanaf nr. 12, 1980).

In de afgelopen edities is een cultuurrubriek opgericht, voornamelijk door het drukken van gedichten en het voorbereiden van een cultuurweek. Achteraf kan worden gesteld dat de "Groene Hamer" met in totaal 23 nummers in de jaren 1977 tot 1982 en een oplage van veelal 500 exemplaren in een stad met 170.000 inwoners in puur kwantitatieve termen. Maar het was een geslaagde poging om bij andere mensen interesse te wekken voor de opkomende milieubeweging, bestaande groepen in gesprek te brengen en basiskennis te verankeren in kringen van sympathisanten. Het is niet voor niets dat sommige lezers en redacteuren van dit blad een niet geheel onbelangrijke rol spelen in de huidige lokale politiek van Hamm.

Maar daar houdt het verhaal van "Der Grüne Hammer" niet op. In 1984 blies het voormalig redactielid en lid van de stadsdeelraad Hamm-Uentrop (1984 tot 1989) Horst Blume deze krant nieuw leven in als de wijkkrant van de Groene Alternatieve Lijst voor de wijk Hamm-Uentrop. Deze kiezersgemeenschap, bestaande uit verschillende burgerinitiatieven en de Groenen, deed mee aan de gemeenteraadsverkiezingen in Hamm. Als gratis verspreide uitzending werden van 1984 tot 1986 vier kranten met een oplage tot 8.000 exemplaren bijna overal in Uentrop verspreid. Naast het lokale verkiezingsprogramma bevatte het enkele zeer scherpe en polemische verslagen met de gevestigde partijen. Milieubescherming en kritiek op de THTR stonden centraal. Maar ook het sociaal beleid werd niet buiten beschouwing gelaten. Het artikel "Geen goedkope lonen voor werkende uitkeringsgerechtigden" (nr. 3, 1985) heeft waarschijnlijk niets aan actualiteit ingeboet. In 1989 bracht een nieuwe redactiegroep opnieuw een vijfde editie uit. Dit keer om het lokale verkiezingsprogramma en de kandidaten van de Groenen in Hamm-Uentrop te presenteren.

Horst bloem (Voormalig lid van de redactie van "The Green Hammer")

***

top of page

***

***

top of page

***